Wat is collaboratief onderhandelen?

Stel: je wil een conflict oplossen zonder een lange en dure rechtszaak, maar je hebt wél graag de steun van een advocaat. Dan kan collaboratief onderhandelen een oplossing zijn.

Deze manier van onderhandelen bestaat sinds 2018 in België en komt uit de Verenigde Staten, waar ze vooral bij familiezaken werd ontwikkeld. Het is een snelle, gestructureerde en vertrouwelijke methode waarbij de partijen – elk met hun eigen advocaat – samen rond de tafel zitten om tot een akkoord te komen.

Hoe werkt het?

Bij collaboratief onderhandelen werken de partijen elk met een speciaal opgeleide advocaat: een collaboratief advocaat. Alleen advocaten mogen dit doen; ze volgden hiervoor een aparte opleiding en ondertekenden een charter met duidelijke gedragsregels.

Er is géén neutrale derde, zoals bij bemiddeling. Het zijn de partijen en hun advocaten die het proces samen dragen.

De advocaten zijn er niet enkel om juridisch advies te geven. Ze begeleiden hun cliënt doorheen de gesprekken en waken er tegelijk over dat de noden en belangen van beide partijen op tafel komen. Zo gaat het niet alleen over “wie krijgt wat”, maar ook over wat voor iedereen belangrijk is om vooruit te kunnen.

Wat maakt collaboratief onderhandelen bijzonder?

• De controle blijft bij de partijen. Er komt geen rechter aan te pas zolang de onderhandelingen lopen.

• Vertrouwelijk: alles wat besproken wordt, blijft binnenskamers. Ook eventuele deskundigen die geraadpleegd worden, vallen onder diezelfde geheimhouding.

• Respectvol proces: er wordt gewerkt in stappen, met oog voor evenwicht en wederzijds respect.

• Transparantie: beide advocaten en partijen delen de nodige informatie om tot een eerlijke oplossing te komen.

Belangrijk om te weten: als de onderhandelingen toch mislukken, mogen de collaboratieve advocaten nadien niet verder optreden in een rechtszaak over hetzelfde conflict. Dat garandeert dat iedereen tijdens de gesprekken open en eerlijk kan spreken.

En het resultaat?

Als de partijen volledig of gedeeltelijk een akkoord vinden, leggen de advocaten dit schriftelijk vast in een “collaboratief onderhandeld document”. Dit kan daarna aan de rechtbank worden voorgelegd om officieel te laten bekrachtigen.

Komt er geen akkoord, dan stopt het proces daar. De partijen kunnen wel nog altijd kiezen voor een andere manier van conflictoplossing, zoals bemiddeling of een gerechtelijke procedure, maar dan met andere advocaten.

Wie is een collaboratief advocaat?

Een collaboratief advocaat is een advocaat die: een speciale opleiding heeft gevolgd, officieel erkend is, het charter voor collaboratieve advocaten heeft ondertekend en zich blijvend bijschoolt.

Zijn of haar mandaat is beperkt: hij of zij mag je enkel bijstaan in de onderhandelingen zelf. Zodra die stoppen – met of zonder akkoord – eindigt ook de rol van de collaboratieve advocaat in die zaak.

Deontologische regels

Elke advocaat in België moet zich houden aan strikte beroepsregels. Enkele kernpunten zijn:

• Beroepsgeheim: wat je met je advocaat deelt, blijft vertrouwelijk.

• Onafhankelijkheid: een advocaat is niet afhankelijk van een overheid, rechter of cliënt en verdedigt nooit tegengestelde belangen in één zaak.

• Levenslang leren: advocaten moeten zich voortdurend bijscholen. De Orde van Vlaamse Balies ziet daarop toe.

• Respect voor het beroep. Aan het hoofd van elke balie staat een stafhouder die waakt over de waardigheid en integriteit van het beroep.